DI SẢN HÁN NÔM

TÀI LIỆU VIỆN THÔNG TIN KHOA HỌC XÃ HỘI

TT-TS FQ4

THẦN TÍCH LÀNG LỖI DƯƠNG – TỔNG BÌNH AN – HUYỆN BÌNH GIANG - HẢI DƯƠNG

Lỗi Dương Ngày 21 tháng  5 năm 1938

Nay chúng tôi là Hương Lý Xã Lỗi Dương Tổng Bình An huyện Bình Giang- Tỉnh Hải Dương, nay trình quan lớn xin ân khoản các vấn đề thừa khai, vè thần tích như sau:
1- Tên chữ làng là: Lỗi Dương (磊 陽 – Nghĩa là mặt trời trên cao)-
Tên Nôm là: làng Sồi, thuộc Tổng Bình An - Huyện Bình Giang- Tỉnh Hải Dương.

2-Thần Thành Hoàng :

a/ Hiện Ngài là tướng dẹp giặc, tên thường là Trần Chung Công, tên húy là Cảnh Chung, Đại Nương và một vị Âm Thần tên gọi thường là: Đinh Thị Quế, tên húy là Nạn – Phúc – Tôn - Linh phu nhân công chúa.
b/ Bố Ngài là Trần Công húy Chí, tuổi đã ngoài ba tuần chưa sinh trai gái gì. Vợ chồng cùng than rằng: Trời cao đất dày nhà ta tích thiện đã lâu, sao mà muộn mằn con trai thế vậy. Liền lập đàn cầu tự, đến nửa đêm hôm ấy. Có một ông đầu bạc đem cho vợ chồng một mảnh Ngọc Tỉ, và bài thơ rằng

玉 济 天 上  許  琖  家

萬   古  畱 芳  對 海  河

甲 子  支  秊  生 貴  子

億  秊  享  禄  木  恩 葩

Phiên âm

“ Ngọc Tế Thiên Thượng hứa trản gia,

Vạn cổ lưu phương đối hải hà,

Giáp Tý chi niên sinh quí tử,

Ức niên hưởng lộc mộc ân ba”

Dịch nghĩa:

Trên trời ban vợ chồng viên Ngọc chén Ngọc rất quí,

Nghìn xưa thơm ngát lưu giữ đối với sông biển

Năm Giáp Tý cho sinh con trai quý giá

Mười vạn năm hưởng tinh hoa phúc lộc vinh

Song rồi có một tiếng sấm rất to, vợ chồng tỉnh lại, mới biết là Thần báo mộng. Đến giờ Ngọ mười tư, tháng hai, năm Giáp Tý, thì mẹ Ngài là bà Thị Phương, sinh ra Ngài, người rất thanh tú, diện mạo như hoa mới nở, trên chán có 7  nốt ruồi, bố Ngài đặt tên Ngài là : Chung Công, mới được một năm. Văn chương Ngài rất tinh thông, kinh sử bách gia đều nhằn hiểu cả. Về làng cho là bậc Thiên Thánh giáng trần, thần đồng xuất thế, không ngờ đến mồng 5 tháng 8 thì cha Ngài tạ thế, Ngài để tang ba năm xong. Bỗng nghe cơ sở của vua Nam đế, húy Mạo Triều – Nhà Lý có hịch kén các người tài giỏi cho làm tướng, đánh giặc Ai Lao, Ngài xin với cha mẹ để ra giúp nước. Mẹ Ngài cũng bằng long, Ngài liền váo yết kiến Vua Nhà Lý, vua nhà Lý cho thi Tài, khen là vân vũ kiêm toàn, phong cho Ngài làm Đại Tướng quân, giao cho Ngài một cai lính quân thần lộ, và 8 vạn quân; nghìn chiến thuyền, dặn Ngài rằng: Nay trong nước có giặc Ai Lao, người thay ta đi đánh một trận, được thua thế nào sẽ tâu cho biết, Ngài lĩnh quân thuyền đi đến núi Yên Phụ thuộc trang Kim Tuyến, huyện Hiệp Sơn; phủ Kinh Môn, bỗng gặp mọt người con gái là bà Đinh Thi Quế, tự sưng là Hoàng Gia miêu duệ hình dáng yểu điệu, diện mạo phương phi, dung công ngôn hạnh, phụ đức hiền hào, đọc thơ rằng:

人  生  女  征   祐   夫  妻

起  降  人  艱   水  祐   攜

生  死  迩  同  偕   一  限

留   名  如  在  海   山   劑

貣  結  製  夫  婦  暨   先

Phiên âm

“ Nhân sinh nữ chinh hữu phu thê

Khởi giáng nhân gian thủy hữu huề

Sinh tử nhĩ đồng giai nhất hạn

Lưu danh như tại hải sơn tề

Xin kết làm phu phụ với Ngài”

Dịch nghĩa

Sinh người con gái đánh giặc, thần giúp đỡ nên chồng vợ

Người bắt đầu khó khăn, có thần sa xuống dẫn dắt giúp đỡ.

Sống chết đau đớn, đến gần cả hai cùng nhau là một

Danh tiếng còn lưu lại ở văn tự cùng núi biển.   

Nói xong Ngài rồi liền sai đóng quân lại nghỉ đến nửa đêm, Ngài mộng thấy mọi người con gái hình dáng cũng như lúc ban đầu ngày quỳ xuống bên hữu tâu rằng: “Tôi là Đinh Thị Quế dòng dõi vua nhà Đinh, quán tại: xã Kim Tuyền, trời sai xuống giúp nước, để sánh ngôi chí tôn làm mẫu ghi trong thiên hạ, may gặp quan tướng quân xin cùng đi đánh giặc, nói vừa rất lời thì Ngài tỉnh giấc mộng, biết là thần nhân ứng báo, đến sang ngày Ngài liền triệu bà Đinh Thị Quế, cùng đi đánh giặc kéo đến song Bạch Đằng. Bà Đinh Thị Quế mặc y phục đàn ông tàng hình nam tướng, làm tiền phong dem quân đến chỗ giặc đóng, thủy bộ  hai bên cùng đánh giặc liền tan. Ngài cùng bà Đinh Thị Quế, thu quân về bản quán tức xã Lỗi Dương lúc bấy giờ. Mở tiệc yến riêng khao thưởng, quân sĩ, và mời phụ lão dân làng ra thị yến. Vừa xong chưa kịp về chầu vua nhà Lý, giữa ngày 24 tháng 9 bỗng đâu nổi một cơn mưa, gió to tát sấm chớp ù ù, Ngài cùng bà Đinh Thị Quế, đều hóa. Đến lúc tạnh mưa dân làng ra xem chỗ yến ẩm đã thấy mối xông, phong thành mộ lớn, dân làng lấy làm lạ, làm biểu tâu Vua nhà Lý. Vừa khen là kẻ công thần rất có công lao với nước, trung nghĩa thờ Vua, liền sai sứ thần đệ sắc gia phong Ngài là : Đương  cảnh Thành Hoàng, Cảnh Chung Thượng Đẳng Thần. Phong bà Đinh Thị Quế là: Vạn Phúc tôn linh phu nhân công chúa, cho 8 trăm quan tiền công, bắt dân
Phải lập đền chỗ hóa để phụng sự. Hiện nay là Đình làng bây giờ.
d/Sự tích Ngài có sách sao, có Sắc Phong từ đời vua Lý Nam Đế, nhà Lý phong: Thượng Đẳng Phúc Thần.
- Đồng thời có bà Đinh Thị Quế, giúp Ngài đánh giặc Ai Lao, cùng hóa với Ngài đều có Sắc Phong phụng sự.
e/ Khi Ngài còn sống, chưa làm Thành Hoàng,
 - Trước khi thờ Ngài làng chưa thờ vị thần Thành Hoàng nào cả.
 -Không có làng nào thờ Ngài và không giao hiếu với làng nào cả.
 - Thờ Ngài thì thờ bài vị, và ngai
 - Thờ Ngài thì thờ tại Đình, nguyên chỗ ấy là Lăng Ngài hóa.
 - Chỗ Lăng Ngài, bây giờ làm thành Đình để thờ
 f/ Ngoài việc để quanh năm thờ cúng ra, thì nơi ấy không làm gì cả. Đệ niên theo sự tích, cứ lễ ngày 14 tháng 2 là ngày sinh nhật Ngài, ngày 24 tháng 9 là ngày hóa. Theo tiết cúng tế, thì ngày 11 tháng riêng, ngày rằm tháng 8, cùng các ngàu vào đám, ngày sôi mới.
p/ Ngày rằm tháng 2 tế Xuân.
-Trong những ngày tế lễ, thì dung Sôi lợn; Sôi gà, hoặc Oản chuối, từ ngày có cải lương, phong tục có thay đổi nhẹ nhiều.
-Những đồ tế lẽ ấy thì đương cai, cấy ruộng phải biện, đa có cân làm chuẩn mục.
-Khi tế lễ xong thì đồ lễ ấy, quân phân thượng hạ, trong làng, ai mua nhiêu, thì được đi để tế, tọa thứ những người có phẩm hàm, và ban lão, thì ngồi trên, còn bên dưới thì cứ thì theo thứ tự vào làng, trong khi Đình Đám, ai cũng phải ăn chay, tắm gội sạch sẽ.
-Lúc tế lễ, thì dung hia mũ áo thụng
-Hèm, húy, kỵ Thành Hoàng dân làng thì người nào cũng phải kiêng kị cả.
-Trong việc làm ăn không phải kiêng kị gì cả.
-Không có tế lễ gì, riêng về hèm ông thần cả.
-Lúc đọc lúc nói phải kiêng chữ Chung, chữ Quế, chữ Phương.
-Nếu người nào phạm lỗi cũng không can thiệp gì cả.
  *Thay đổi việc cúng tế trong mấy năm gần đây:
 - Trước cúng sôi lợn thì nay nay cúng sôi gà; Trước cúng sôi gà, thì nay cúng oản chuối.
 -Giỗ cúng ngày trước, phần chia suốt hương ấm thì nay cúng chi suôt.
 - Chỗ thờ cúng không thay đổi gì.
  -Số người dự tế lễ không thay đổi gì.
  - Sự trai gái, không thay đổi gì.
  -Sự kiêng kỵ về tên hèm cúng không thay đổi gì

Nay thưa sức cứ thực khai trình

Đã Ký

: Lê Văn Quyển - Lý Trưởng

: Lê Tránh Hội

: Lê Trưởng Bạ

: Lê Thiện  -  Tộc Biểu

: Vũ Văn Sứ - Chương Tuần